27 Mart 2024 20:47
1991 yılında İslami finans kuruluşları için gerekli olan, şer'i hükümler, muhasebe, denetim ve etik değerler ve kurumsal yönetim alanında İslami kurallara uygun standartlar yayınlamak amacıyla Bahreyn'de kurulmuştur.
1991 yılında İslami finans kuruluşları için gerekli olan, şer’i hükümler, muhasebe, denetim ve etik değerler ve kurumsal yönetim alanında İslami kurallara uygun standartlar yayınlamak amacıyla Bahreyn’de “Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions” (AAOIFI) ismiyle kurulan kurum Türkçeye “Finansal Kuruluşlar için Muhasebe ve Denetim Organizasyonu” şeklinde çevrilmektedir. İlk bildirisini 1993 yılında yayınlamış olan AAOIFI tarafından şu anda yayınlanmış; 56 şer’i standart, 26 muhasebe standardı, 5 denetim standardı, 7 yönetişim standardı, 2 etik standardı olmak üzere toplam 94 standart yayınlamıştır. Çıkarılan standartlar 45 ülkede aralarında merkez bankalarının da bulunduğu finans kurumlarında, muhasebe ve denetim firmalarında kullanılmaktadır. Bu ülkelerin bir kısmında bu standartların uygulanması zorunlu iken bazılarında isteğe bağlı veya rehber konumda bulunmaktadır.
Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan AAOIFI, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS)’den farklı olarak sadece İslami finans kuruluşları için standartlar yayımlamaktadır. Ancak İslami Finans kuruluşlarının bulunduğu bazı ülkelerde muhasebe işlemlerinin UFRS’ ye uygunluğun zorunluluk arz etmesi bir muhasebe ikiliğini meydana getirmesi kaçınılmazdır. Bu yüzden de AAOIFI tarafından yayınlanan standartların rehber konumunda bulunduğu ülkeler ve küresel pazarda etkin olan, pazar payına sahip olan firmalar açısından AAOIFI standartlarını UFRS çerçevesinde İslam şeriatına uygun bir şekilde yayınlamaktadır.
 
AAOIFI’nın Amaçları
(i) İslami Finans Kurumlarının muhasebe, denetim ve etik kurallarını geliştirmek,
(ii) İslami Finans Kuruluşları için gerekli muhasebe ve denetim standartlarını hazırlamak, yayımlamak, yorumlamak ve gerektiğinde tekrar gözden geçirmek,
(iii) Çıkarılan standartları uygulayan finans kurumların standartlara uyumunu denetlemek
(iv) Hedefleri doğrultusunda düzenli seminer, konferans, yayın yapmak şeklinde gösterebiliriz.
 
Bu amaçlar doğrultusunda hareket eden AAOIFI için standartların taşıması gereken en önemli özellik çıkardığı standartların İslam şeriatına uygunluğudur. İslam şeriatına uygunluğunu ise Şeriat Danışma Konseyi’ne onaylatmaktadır. Burada onay gören standartlar İslami Finans Kuruluşları’nda kullanılmaya başlanır. Onay görmeyen standartlar düzeltilmek üzere tekrar incelemeye alınır.
 
AAOIFI Standartları
AAOIFI, 2017 yılı itibari ile 54 Şeriat Standardı, 27 Muhasebe Standardı (AAOIFI FAS), 7 Denetim ve Yönetim Standardı ve 2 Etik Standardı olmak üzere toplam 90 Standart yayınlamıştır.
 
Şeriat Standartları
AAOIFI şeriat komitesi tarafından yayınlanan bu standartlar, İslami finans kuruluşlarının kullandığı yöntemlerin, fon toplama ve fon kullandırma araçlarının ve verilen diğer ürün ve hizmetlerin İslam hukukuna uygunluk şartlarının belirtilmesi ve kullanımında İslam hukukuna aykırılık teşkil etmemesi için dikkat edilmesi gereken hususları belirtmek amacıyla yayınlanan standartlardır. Bu standartlar daha çok fıkıh ve İslam hukuku alanına girmektedir.
 
Bahreyn, Umman, Pakistan, Sudan ve Suriye’de zorunlu olarak uygulanmaktadır. Ayrıca devletlerin ortak kurduğu bir kurum olan İslam Kalkınma Bankası tarafından da uygulanan bu standartlar; kendi şer’i standartlarını yayınlayan Malezya ve Endonezya’da yayınlanan standartların kaynağını ve temeli teşkil etmektedir. Brunei, Dubai Uluslararası Finans Merkezi, Fransa, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Suudi Arabistan, Katar, Katar Finans Merkezi, Güney Afrika, Birleşik Arap Emirlikleri ve Birleşik Krallık, Afrika, Orta Asya ve Kuzey Amerika’da da İslami Finans kurumları tarafından gönüllü olarak uygulanmaktadır.
 
1970’li yıllarda hızlı bir şekilde büyüme gösteren faizsiz bankalarının amaç ve yöntem bakımından klasik mevduat bankalarından farklılık göstermesi ve bu farklılıklar için Uluslararası muhasebe standartları (UMS) setinde standart bulunmaması, muhasebe kaydı ve finansal tablolarda karışıklıklar doğurmuştur. Bu kurumlar için ilk önceleri bazı ülkeler ulusal çapta standart yayınlamışken küresel piyasaya yayılmış olan bankalar için yeterli olmamıştır. Bu sebeple 1991 yılında Bahreyn’de kurulan AAOIFI bugüne kadar toplam 90 standart yayınlamıştır. Bu standartlar da yaklaşık 40 ülkede zorunlu veya gönüllü olarak finans kuruluşları tarafından uygulanmıştır.
 
Ülkemizde Katılım bankaları tarafından UMS ve tek düzen hesap planı çerçevesinde muhasebe kaydı ve finansal tablo hazırlanması TTK tarafından zorunluluk taşımaktadır. Ancak bununla beraber TKBB tarafından AAOIFI şer’i standartlarının çevirisi yapılmış ve ilgili yerlere dağıtılmıştır. Rehber standartlar olarak UMS’lerin yetersiz kaldığı noktalarda uygulanmaktadır. BDDK ile AAOIFI tarafından yapılan protokolle bu standartların Türkçeye çevrilmesi ve faizsiz işlem yapan finans kuruluşlarında gönüllü olarak uygulanabilmesinin önünün açılması planlanmaktadır.
Faruk Ağkan
AAOIFI Standartları

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (0) in /home/helalbor/public_html/wp-includes/functions.php on line 5373

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (0) in /home/helalbor/public_html/wp-content/plugins/really-simple-ssl/class-mixed-content-fixer.php on line 107