Çeşitli ticaret ve sanayi kuruluşları tarafından çıkarılıp serbest piyasada ve menkul değerler borsasında, günlük değeri üzerinden alınıp satılan hisse senetleri; üretim, ticaret veya hizmet yapan ve alıcı tarafından bilinen bir şirkete ortaklığı ifade etmektedir.
Bu senetlere sahip olan kimseler, ellerindeki senedin temsil ettiği ölçüde ilgili şirketin kâr ve zararına ortak olurlar.
Çeşitli ticaret ve sanayi kuruluşları tarafından çıkarılıp serbest piyasada ve menkul değerler borsasında, günlük değeri üzerinden alınıp satılan hisse senetleri; üretim, ticaret veya hizmet yapan ve alıcı tarafından bilinen bir şirkete ortaklığı ifade etmektedir.
Bu senetlere sahip olan kimseler, ellerindeki senedin temsil ettiği ölçüde ilgili şirketin kâr ve zararına ortak olurlar.
Şirketin meşguliyet alanı, dinen yasaklanmış işler olmadıkça, bu tür şirketlerin çıkardığı hisse senetlerinin ve sahiplerine belirli süreler sonunda dağıtılan kâr hissesinin alınmasında dinen bir sakınca yoktur.
Ayrıca alınan hisseler istenildiği zaman serbestçe satılabilir, bu hususta bir zaman kısıtlaması söz konusu değildir.
Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir konu ise şudur:
Ait olduğu iktisadî değerden bağımsız değer kazanıp kaybeden bir hisse senedini eldeki parayı değerlendirmek, değerini korumak, iniş çıkışları gözeterek para kazanmak maksadıyla alıp satmak ki, borsadaki alışverişler daha çok bu ikinci maksada yöneliktir. Bu manada borsaya yatırım yapmak tam olarak değilse de biraz kumara, piyangoya benziyor. Gerçek değerin üstünde ve dışında kâğıtların pahalanıp ucuzlamasına sebep oluyor. Ekonomiye ve üretime önemli bir katkısı olmaksızın paralar kazanılıyor ve kaybediliyor. İşte bu bakımdan borsada, soruda geçen ifadesiyle “oynamayı” her yönüyle makbul bir ticaret olarak değerlendirmek çok zor.
Hayrettin Karaman, Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar, s. 265, İst. 1999
Borsa spekülasyon yeridir. Gerçek bir yatırım maksadıyla küçük birikimleri değerlendirip hem değer kaybını korumak hem de temettülerinden faydalanmak için çok iyi bir fırsattır. Ama spekülatörler borsa çarkının mevcut halinden kat be kat hızlı dönmesi için borsadadırlar. Spekülatörler olmasa borsa diye bir sistem kuramazsınız. Bunlar borsanın seri işlemesinin sebebidir. Yoksa eldeki yatırım için olan hisse senetlerini istendiğinde alıcı bulmak zordur. Ancak Sermaye Piyasası Kurulu bu
işi halka açık şirketler gibi kurallara bağlamıştır.
işi halka açık şirketler gibi kurallara bağlamıştır.
(Muharrem Karslı, “İslam Açısından Borsa” (İlmi Tartışmalar Dizisi), s. 146-148)
Bu itibarla AAOIFI, yatırım amaçlı olabileceği gibi fiyat değişimlerinden yararlanma şeklinde ticari gayeyle alım-satımı caiz görür. (Faizsiz Finans Standartları, Karar no: 21 (3/2), s. 554) Hayyat da, nominal değerinden düşük ya da yüksek fiyattan hisse senedinin alım satımının caiz olacağını belirtirken hisse senedinin ödenmiş sermaye yanı sıra ihtiyatî sermaye ve dağıtılmamış kârdan bir pay olduğunu, bunun şirketin başarısı veya başarısızlığı, aynî mevcudatdaki fiyat değişimleri ve piyasa şartları itibarıyla mümkün olduğunu açıklar.
(Hayyat, eş-Şerikat, II, 216-217)
